Blüthner revisie deel 3
In deel 1 en deel 2 van de Blüthner revisie heb ik de zangbodem vervangen en het stemblok. Het frame en de kast zijn opnieuw gespoten. Tijd voor nieuwe Blüthner kammen en besnaring.
De kammen
Als je bij een vleugel of piano het stemblok vervangt krijgt het frame altijd een kleine afwijkende positie. Zelfs bij een halve millimeter kan dit al gevolgen hebben voor je kam. De snaren lopen namelijk van de voorkant naar de achterkant van het frame en komen daar tussen de kamstiften tegen. De kamstiften geven de snaren een kleine knik. Als het frame iets verschuift betekend dat dat er +/- 260 snaren een iets grotere of kleinere knik krijgen. Dat kan nadelige gevolgen hebben voor het geluid. Het is in dit geval dus slim om ook de toplaag van de kammen te vervangen en de kamstiften opnieuw uit te tekenen in de nieuwe situatie.
Hiervoor worden de kamstiften verwijderd en de toplaag wordt van de kammen afgefreesd.
Daarna lijm ik de nieuwe toplagen op de oude kam. Hier voor is Esdoorn het meest geschikt. De nieuwe toplaag klem ik door te schroeven en later vervang ik de schroeven met houten deuvels.
Met een dun draadje die van de agraffe naar de aanhangstift loopt teken ik de middelste snaar af op de kam. Vervolgens bepaal ik de stift posities van de andere snaren van het koor. Deze komen loodrecht op de eerst afgetekende snaar. Zo zijn alle snaren van een koor even lang. Een koor waarvan de snaren niet even lang zijn is moeilijker te stemmen.
Na het aftekenen van de snaren boor ik de gaten voor de kamstiften. Vervolgens smeer ik de bovenkant van de kam in met grafiet. Dan komt het leukste gedeelte. De beitel scherp maken en de kam steken. De kam steek ik precies vanaf het midden van de kamstiftgaten zodat de snaar als laatste contactpunt de stift en kam heeft.
Na het steken van de kam hamer ik de stiften in de gaten. Dat is een behoorlijk werkje, per snaar 2 stiften komt al gauw op 500 stiftjes. Na het grafieten, steken en timmeren krijgt de zangbodem zijn laatste laklaag.
Het frame komt weer op zijn plek en de schroeven kunnen aangedraaid worden. Aan de hoeveelheid schroeven heb ik altijd het idee gehad dat Blüthner aandelen had in de schroeven fabriek. Misschien heeft het te maken met de uit de hand gelopen drang naar Duitse degelijkheid.
Besnaring
Nadat het raam stevig vast zit kan de besnaring erop gezet worden. Deze heb ik opnieuw laten berekenen door een collega. De kam, het frame en de kammen zijn immers allemaal vervangen, dus het kan zijn dat niet alle lengtes meer hetzelfde zijn. Daarnaast is het natuurlijk ook de vraag of ze bij Blüthner in 1901 vergelijkbaar moderne meetapparatuur, rekenprogramma’s en kennis hadden die wij nu hebben. Compromisloos reviseren betekend ook alles opnieuw berekenen en optimaliseren.
Met het optrekken van de besnaring en de eerste paar keer stemmen tokkel je de snaren aan in plaats van met een mechaniek. Dit geeft mij altijd al een beetje het idee of er een beetje “power” in de vleugel zit. Dit klinkt in dit geval veelbelovend!!
De Blüthner maakt nu ook optisch behoorlijke stappen!
In de volgende blog ga ik aan de slag met het mechaniek en demping.
