Tips om je piano zachter te maken

Tips om je piano zachter te maken

In deze blog geef ik tips om je piano zachter te maken. Ik zie onderweg veel verschillende en creatieve manieren van klanten om het “lawaai” van hun piano in te dammen. De ene manier is effectiever dan de andere.  Voor dat ik met de tips begin is het handig om eerst duidelijk te hebben wat we willen bereiken.

Help! Mijn piano is te hard!

Er zijn verschillende vormen van “hard”. De een zal de term gebruiken om aan te geven dat de toon van de piano fel of schel is. De ander kan hard gebruiken als hij de toon van zijn piano wel mooi vind maar het totale volume te groot. Om het overzichtelijk te houden ga ik “te hard” onderverdelen in twee groepen. Soms gaan deze hand in hand.

De piano is te fel van toon.

Ingespeelde hamerkoppen
Ingespeelde hamerkoppen

Andere bewoordingen zijn ook wel schel, harde attack, vlak, kletterend. Bij het indrukken van de toets lanceer je via het mechaniek een hamer tegen de snaren van de piano. De snaren gaan trillen en deze zitten op een kam die vervolgens vast zit op een zangbodem. De zangbodem versterkt uiteindelijk het geluid, maar ieder onderdeel van je vinger tot de zangbodem heeft invloed op het geluid en zijn karakter. Als de piano te fel van toon is kan dat aan een van die dingen liggen:

Het vilt van de hamers is te hard.

Dat kan gebeuren door veel te spelen, de snaren drukken dan het vilt in en het wordt op die plekken compacter. Of het vilt is vanaf de fabriek af aan al te hard.

Hamerkoppen intoneren
Hamerkoppen intoneren

oplossing:  Bij te hard vilt vanuit de fabriek is intoneren vaak de oplossing. Veel fabrieken doen dit niet en laten dit over aan de pianowinkel. Pianowinkels hebben niet altijd een technische dienst en het gebeurt dus regelmatig dat deze piano’s zo bij de klanten thuis komt te staan. Als de piano ooit wel mooi en warm geklonken heeft en de laatste jaren steeds feller van toon wordt is schuren en intoneren vaak de oplossing. Intoneren is het prikken van het vilt met een dunnen naald. Hierdoor wordt het vilt losser en wordt de toon warmer. Dit is een vak apart, maar een goede pianotechnicus kan met zijn intoneernaald toveren met het geluid.

 

Het mechaniek is (deels) versleten.

Alle mechaniek onderdelen bewegen door asjes die draaien in een stukje vilt. Als het vilt slijt of het hout eromheen krimpt vanwege droogte dan gaat het asje losser zitten. Hierdoor kan de toon van een piano significant harder worden. Ook versleten vilt in de toetsen kan bijdragen.

Oplossing: De viltjes en asjes zullen vervangen moeten worden en is behoorlijk arbeidsintensief. Als alle viltjes weer in orde zijn is niet alleen de toon warmer en mooier, maar ook het mechaniek is beter controleerbaar. Zachter spelen in volume is dus ook weer makkelijker.

De afregeling is niet in orde.

Als de afregeling van de piano lang niet is nagelopen dan kan het zijn dat het alleen nog maar mogelijk is om hard op de piano te spelen. Nuances aanbrengen is zeer  moeilijk bij een onafgeregeld mechaniek. Dit is iets anders dan stemmen en dit doen veel pianostemmers niet.

Oplossing: Achterstallig onderhoud van de afregeling gaat vaak hand in hand met punt 1 en 2. Het afregelen van een piano op zichzelf is vaak een halve tot een dag werk en doet wonderen voor het speelplezier en toon.

En dan is er nog een optie waar de pianotechnicus niet voor hoeft te komen.

Woonkamer akoestiek
Woonkamer zonder dempende materialen

• De akoestiek van de ruimte is niet in orde.

Tegenwoordig zie ik veel woonkamers met plavuizen, laminaat, pvc, plissé, lamellen en weinig vloerbedekking, gordijnen, kleden… Kortom: Alles wat de akoestiek van een huiskamer ten goede komt is niet meer hip. De kamer klinkt hard en kil en bij een verjaardag is niemand te verstaan omdat het geluid alle kanten op klettert.

OplossingEigenlijk heel simpel, Koop een of meerdere mooie vloerkleden, lekkere dikke gordijnen en een bank met stoffen bekleding. Dit doet wonderen voor de akoestiek en beperkt de gehoorschade bij een verjaardag.

 

Mijn piano is te hard in volume!!!!

Als de bovenstaande oorzaken in orde zijn dan is de piano gewoon erg hard in volume. Vaak zijn dit hoge Duitse of Japanse piano’s. Deze piano’s kunnen soms een kleine concertzaal gemakkelijk vullen met geluid. Wilt u de piano zachter maken dan kan dat, maar tot een bepaalde hoogte.

Ook hier kan intoneren een oplossing zijn, maar bij het prikken in de hamerkoppen verandert ook het karakter van de toon. Dit is dus slechts in enkele gevallen, als het maar een klein beetje zachter moet zijn, een oplossing.

Piano Silent-systeem

Voor de pianist die graag ’s avonds (of ’s nachts) willen piano spelen, maar niet de buren willen storen, is er een mooi systeem op de markt. Het “piano Silent-systeem”. Bij het inschakelen van dit systeem kan worden de hamers net voor de snaren gevangen en maakt de piano van zichzelf geen geluid. Onder de toetsen zit een rail met sensoren en die sturen de gegevens naar uw koptelefoon. U heeft dus de beschikking over het gevoel van een echte piano met de klank van een digitale piano met koptelefoon.

Dit systeem kan in bijna iedere piano boven hoger dan 1,10m worden ingebouwd.

Meer informatie over dit systeem in mijn blog:  Piano Silent Systeem

Geluidisolatie

De meeste decibels zijn van een piano af te snoepen door de piano aan de achterkant te voorzien van geluidsisolatie. Let wel op dat je de juiste isolatie gebruikt anders heeft het niet het juiste effect. De beste geluidsisolatie voor piano is Polypress of Akotherm. Polypress zijn geperste vlokken matten met vaak leuke kleurtjes. Vanaf 4 cm snoept dit al behoorlijk wat decibellen van de piano af. Akotherm is wat  duurder en ziet er ook wat luxer uit. Deze isolatie dempt minder in decibellen maar heeft het voordeel dat hij wat meer hogere frequenties doorlaat. Bij polypress is het verschil vaak behoorlijk en zal je de eerste weken moeten wennen aan het verschil. Akotherm is iets subtieler.

Zelf de piano isoleren

Polypress kan je bij meerdere online winkels op de millimeter laten snijden. Meet aan de achterkant van de piano de ruimtes tussen de rasbalken op en de dikte die je aan materiaal kwijt kan. Tel bij deze maten aan alle kanten een millimeter op en bestel bij je favoriete isolatie-webshop. De isolatie matten kan je nu tussen de balken duwen en klemmen zichzelf vast. Probeer tussen de 4 en 6 cm te doen. Met die dikte heb je genoeg stevigheid in de matten zelf. De handvaten links en rechts kan je uit de isolatie zagen met een zaagje of scherp broodmes. Vervolgens pluk je de isolatie tussen de zaagsnedes eruit totdat de handvaten netjes in de isolatie vallen. Zorg bij het erin duwen dat je de isolatie niet tegen de houten zangbodem duwt. Deze moet vrijuit kunnen trillen.

   

Vind u dit lastig en woont u in de buurt? Ik kom het graag voor u opmeten en installeren.

Noppenschuim, microfoam, sound absorber of een ander benaming van dat zwarte noppenschuim werk niet. Dit is bedoeld om geluid niet te laten weerkaatsen en zijn voor aan de muur. Het geluid gaat hier nagenoeg ongedempt doorheen.

Polypress  Noppenschuim

 

Contact-geluid

Geluidsabsorberende schotels voor pianowielen
Geluidsabsorberende schotels voor onder pianowielen

Dan is er ook nog contact-geluid. De zangbodem van een piano brengt niet alleen de lucht om zich heen aan het trillen, maar ook de piano zelf. Die geeft zijn trillingen vervolgens door aan kast, de wieltjes, de plavuizen vloer… en via de vloer laat uw piano het servies trillen in het dressoir bij de buren. Ook hier is wat aan te doen. De piano kan bij de vloercontact punten worden voorzien van trilling dempend  materiaal. Dit is een soort geperst rubber en past netjes in de schoteltjes voor de pianowieltjes.

Akoestiek

Ook bij het volume is akoestiek van een huiskamer van grote invloed. Ook hier is een oplossing dus: Vloertapijt, dikke gordijnen, grote canvas schilderijen aan de muur, stoffen banken en stoelen. Ook de positie van de piano is van invloed op het volume. In een hoek klinkt een piano harder dan in het midden van een lange muur. Een grote piano in een kleine ruimte is bijna niet zacht te krijgen.

Pro-Tip: Hou je niet van gordijnen, tapijt en ben je erg gehecht aan je leren bankstel? Hang een grote dikke lijst aan de muur van ongeveer 1,5 bij 2 meter en 5 cm dik. Span hier een mooie kleur doek overheen of een doek met een leuk motief en vul de lijst aan de achterkant met steenwol. Dit doet wonderen voor de akoestiek in de kamer en ziet er ook nog eens hip uit.

Ook een leuke akoestiek tip. Kijk eens naar de akoestiek ideeën van het Hi-fi merk Bang & Olufsen.

   bang&olufsen

Tips op maat? Vraag uw pianostemmer ter plaatse!