Piano Silent-Systeem tips

Een piano Silent-systeem is een systeem waarbij je de akoestische piano “uit” kan zetten en vervolgens met koptelefoon verder kan spelen. In veel gevallen kan je met dit systeem ook andere klavierinstrumenten nabootsen of via midi andere instrumenten of muziekprogramma’s aansturen.

Sommige systemen zijn ingebouwd vanuit de fabriek, maar de meeste Silent-systemen worden naderhand ingebouwd door een pianotechnicus. Een ideaal systeem voor als je wilt oefenen op tijden dat er een vergrote kans is op geluidsoverlast.

Hoe werkt een Silent-Systeem?

Een piano met een Silent-systeem is vaak onder het klavier voorzien van een hendel. Met deze hendel kan je een stoprail activeren die de hamers opvangt net voordat ze de snaren raken. Hierdoor heb je het gevoel van een normaal werkend mechaniek, maar geen geluid van de hamers op de snaren. Onder de toetsen zit een sensor-strip die de bewegingen van de toetsen detecteert. Een kleine unit onder het klavier zet deze om in een pianogeluid. Hierdoor kan je met een koptelefoon horen wat je speelt. Als het Silent systeem ingebouwd is vanuit de fabriek is het vaak het middelste pedaal dat de stoprail activeert.

Zijn er ook nadelen aan een Silent-Systeem?

Het pianomechaniek is zo gemaakt dat de hamer net voor de snaren “afvalt”. De laatste paar millimeter van de hamergang worden dus afgelegd door een “vrije val” van de hamer. Deze vrije val van de hamer moet het liefste zo klein mogelijk zijn omdat je over dat stukje geen controle kan uitoefenen. Hoe groter de afval is, hoe minder controle je op de toon van je piano hebt. Met een Silent-systeem in werking komt er een rail tussen de snaren en de hamers zodat de snaren niet geraakt worden. Dit betekent dat de hamers ook net voor deze rail af moeten vallen. Daardoor is het dus nodig om een de afval te vergroten. In theorie wordt de afval 1 mm groter, maar in de praktijk is dit al snel 3 mm in verband met onregelmatigheden in de besnaring en hamers.

Het nadeel is dus minder controle over de toon, maar in de praktijk zijn er maar enkele pianisten die dit ook zo ervaren. Het wordt vaak pas een probleem als er op gewezen wordt.

Silent-systeem in een vleugel

In een vleugel komen de nadelen van het Silent-systeem vaak sterker naar voren dan bij een piano. Doordat de hamers ook de zwaartekracht moeten overwinnen is een grotere afval vaak ook een grotere verslechtering in speelaard. Ik raad het dan ook af om een Silent-systeem achteraf in te laten bouwen bij een vleugel. De kans dat de vleugel niet meer speelt en reageert zoals u gewend bent is groot. In dit geval is het slimmer een vanuit de fabriek ingebouwd systeem te kiezen.

*Update: Sinds kort is er een extra rail op de markt die de nadelen van de grotere afval voorkomt. Je kan nu dus digitaal spelen op een vleugel. Met vrijwel geen verschil in aanslag!

Welk Silent -Systeem kiezen?

Soms krijg ik de vraag als mensen het Silent-systeem in hun piano willen welke merken er zijn en welke ze moeten kiezen. Ik wist daar eigenlijk nooit een antwoord op. Bij navraag aan collega’s is er vaak een voorkeur, maar deze hangt vrijwel altijd samen met het systeem dat het handigste is om te bestellen voor hen en/of het systeem waar ze reeds ervaring mee hebben. Het leek mij dus nuttig om alle systemen die ik ken te bekijken te beluisteren en de kwaliteit van de materialen te beoordelen (voor zover mogelijk).

Hieronder de meest relevante specificaties en bevindingen per product:

Let op: Bevindingen over geluid en gebruikersgemak zijn persoonlijk. Ik kijk met een andere bril naar de systemen, dus het kan zo zijn dat u het anders ervaart.

Adsilent & Pianodisc (Prorecord X)

Beiden producten komen uit dezelfde fabriek. Dit is de laatste lijn van Pianodisc en voormalig verdeler van Pianodisc in Duitsland heeft zijn eigen merknaam op dit kastje gezet.

Dit is mijn favoriete Silent systeem. Waar de meeste silent systemen kiezen voor plastic uitschuifbare kastjes (die je er gegarandeerd afloopt) en fragiele knopjes. Hebben ze hier gekozen voor een metalen behuizing met de bouwkwaliteit van een tank. Het kastje is aan de voorkant alleen voorzien van de hoognodige gebruikersknoppen. Meer functionaliteit is te verkrijgen en te bedienen via toetscombinaties of de Adsilent of Pianodisc app op telefoon of tablet.

Enige twee verschillen tussen de twee merken zijn de piano-samples en Midi uitgang. Pianodisc heeft old-school midi stekkers en line-out achterop het kastje. Adsilent maakt gebruik van midi via bluetooth.

Specificaties

Geluiden: 127 via MIDI, 8 via Tone Button, 88 via pianotoetsen of adsilent-app.
User-presets: Onduidelijk
Effecten: reverb, chorus, rotary etc.
Record functie: 10 geheugen banken
Polyphonie: max. 247 noten
Metronoom: ja
Midi: Ja (Adsilent via Bluetooth)
Koptelefoon uitgang: 2 x 3,5 jackplug (extra line-out op Pianodisc)
Stemming: 440Hz +/- 13Hz

Geluid:

Prima geluid, vergelijkbaar met een gemiddelde digitale piano in deze prijscategorie.

Bediening:

Het switchen van geluid voelt wat raar aan. Deze bedien je namelijk met 1 knop. Als je er op drukt hoor je een sample van het instrument en als je nog een keer drukt switch je naar de volgende. Terug naar het vorige geluid is dus geen optie. Je moet de hele rits instrumenten af. Gelukkig is het opstart piano geluid veruit de beste en zal je in de praktijk nooit door hoeven switchen. Via de toetsen of Adsilent app kan je alle geluiden uit het apparaatje toveren alsmede een gros aan extra opties.

Pianodisc (Quiettime), Genio, Feurich, Kurzweil, Bolan etc….

Dit is een Silent-systeem die ik overal tegenkom en volgens mij in 90% van alle silent piano’s te vinden is. Vooral Chinese piano’s lijken fan te zijn van dit in Zuid-korea gemaakte systeem. Ik tref ik ze regelmatig onder verschillende namen, ingebouwd vanuit de fabriek. Ik heb de specificaties overgenomen van het pianodisc kastje en voor zover ik kan nagaan zijn die bij alle “merken” hetzelfde. Grote nadeel van deze kastjes is het plastic. Op het moment dat het systeem is uitgeschoven stoot je er makkelijk tegenaan en breekt het systeem uit zijn slee. De mogelijkheid om de onderdelen te vervangen of repareren laten te wensen over. De laatste keer was ik het Genio systeem een half jaar kwijt, gecombineerd met een erbarmelijk slechte communicatie.

Specificaties (Pianodisc Magistar v6)

Geluiden: 128 geluiden/instrumenten
User-presets: 4x
Effecten: Reverb, chorus, dynamic curves, toonhoogte
Polyphonie: max. 256 noten
Record functie: Ja
Metronoom: ja
Midi: Ja
Koptelefoon uitgang: mini-jack 2x
Stemming: 440Hz (438Hz-446Hz)

Geluid:

De sample databases verschillen van merk tot merk. Iedere fabrikant gebruikt zijn eigen concertvleugel voor het piano geluid. De pianosound klinken wat gedateerder dan de adsilent modellen.

Bediening:

Het uitschuifpaneeltje is redelijk duidelijk en makkelijk te bedienen. Klein minpuntje vind ik dat de volume met drukknopjes bedient moet worden in plaats van een draaiknop.

Kioshi, Bolan, Keymi

Dit is de laatste update op de Silent-systeem markt. Naar verluid ontwikkeld door een Nederlandse collega en gebouwd in China. Het Kioshi systeem is verreweg het goedkoopste in zijn segment. Meest in het oog springend is het design. Het symmetrische kastje met zijn hippe logo oogt uitermate modern en zijn twee grote knoppen werken verassend intuïtief. Ik kom het systeem inmiddels onder meerdere namen tegen ingebouwd vanuit de fabriek. Uitsluitend onder budget piano’s uit China.

Update 18-4-23 : Bolan zet zijn naam op de goedkoopste aanbieder van silent systemen en dit verschilt nog al eens. Dit was een tijdje Kioshi, maar inmiddels zijn ze weer overgestapt op Genio.

Specificaties

Geluiden: 128 geluiden
User presets: Nee
Effecten: ja (OFF: standaard; 1: pop; 2: klassiek; 3: jazz)
Polyphonie: max. 64 noten
Record functie: Ja
Metronoom: ja
Midi: Ja (+usb)
Koptelefoon uitgang: mini-jack 2x
Stemming: 440Hz

Geluid:

Voor deze prijs mag je geen High-end concertvleugel verwachten en dat krijgen we gelukkig ook niet. N.B. Het systeem dat ik onder handen kreeg had een behoorlijke “grondruis” die het spelen niet tot een plezier maakte. Ik ga ervan uit dat ik daar gewoon pech mee had.

Bediening:
Met de twee knoppen zijn vrijwel alle functies te bedienen. Geluiden, instellingen, volume en metronoom. Slim stukje “form meets function”.

Korg

Een oude rot in het vak is Korg. Deze fabrikant heeft ook ruime ervaring in andere takken van de electronische muziek en heeft zijn sporen reeds verdiend. Vele muzikanten smullen van synthesizers als de Microkorg, de Kronos en persoonlijk favoriet de Korg MS-20. Dat ze verstand hebben van toetsen bewijzen ze met dit kastje. Stevig gebouwd en met een degelijk Korg-uiterlijk. De hoeveelheid functie is opvallend minder dan bijvoorbeeld de pianodisc of Adsilent systemen, maar laten we eerlijk zijn, hoe vaak gaan we sitar of harmonica spelen op ons Silent-systeem? Dit apparaat heeft precies de functies die je nodig hebt zonder onnodige poespas.

Specificaties (korg ks-320)

Geluiden: 8 instrumenten
User-presets: Nee
Effecten: Reverb 3 stappen, Brilliance 3 stappen.
Polyphonie: max. 80 noten
Record functie: Ja
Metronoom: ja
Midi: Ja
Koptelefoon uitgang: mini-jack 2x
Stemming: 440Hz (Kirnberger en Werckmeister stemming in harpsichord mode!)

Geluid

Het pianogeluid is in de basis duidelijk niet op samples gebaseerd, maar wordt gevormd door “sound modeling”. Iets waar Korg al brede ervaring mee heeft. Je luistert echt naar een digitaal instrument zodra je het Silent-systeem inschakeld. Tijdens het spelen kom ik erachter dat dit een voordeel is. Je luistert niet naar samples van een onrealistisch grote vleugel met een kerkgalm, maar naar een zeer aangenaam digitaal pianogeluid. Het geluid is goed uitgebalanceerd en ook met veel noten tegelijk wordt het geluid geen brij.

Bediening

Dit apparaat heeft voor iedere functie een knop. Dat is niet gebruikelijk met de minimalistische apparaten die je tegenwoordig ziet, maar ik hou er van. Geen 400 verschillende functies achter 1 indruk/uittrek/draai/schakel-knop, maar “what you see is what you get”. Het bedieningsgemak is hierdoor 100% in orde. Op design levert het wat in.

Update 18-4-23: De grootste pianogroothandel in Europa heeft dit systeem vervangen voor het goedkopere Kioshi systeem. Er zijn nog enkele pianowinkels die hem op voorraad hebben.

Yamaha en Kawai Silent-systemen

Ik kan deze blog uiteraard niet voorbij laten gaan zonder deze twee systemen te noemen. De systemen van Yamaha en Kawai zijn niet achteraf in te bouwen. Deze krijg je ingebouwd geleverd bij een nieuwe piano. Dit zijn veruit de beste systemen op de markt. Ik heb bij het uitproberen altijd het idee dat ik de akoestische piano vergeet uit te zetten. Bij deze systemen is het standaard piano geluid ook geen concertvleugel waardoor het onrealistisch aanvoelt, maar het Silent-systeem klinkt ook echt als het instrument waar je op speelt.

Let wel op dat net als digitale piano’s het geluid steeds beter wordt. Een Silent-systeem uit de jaren 90 zal stukken minder klinken als een van afgelopen jaar.

Een aantal topinstrumenten zoals Grotrian-Steinweg en Schimmel hadden een tijd lang ook licenties om de Yamaha Silent-systemen vanuit de fabriek in te bouwen.

Yamaha TransAcoustic™ en Kawai Aures™

Deze laatste modellen hebben een nieuwe innovatieve techniek waardoor je via het Silent-systeem zonder koptelefoon piano kan spelen en toch de akoestische eigenschappen van de piano benut. Dit gaat doormiddel van “transducers” op de zangbodem. Dit zijn een soort van speakers die de zangbodem als membraan gebruiken. Je kan dus realistisch piano spelen op zachter volume dan dat je piano eigenlijk kan. Ook handig als je je pianostemmer zat ben, want het digitale gedeelte ontstemt niet.